#1 | #2 | IFFR#33 | #3 | #4 | #5 | #6 Munchen | #7 | #8 | #9 | #10 The Interviews | #11 | #12 Berlin | #13 Dresden | #14 | #15 | #16 Copenhagen | #17 IFFR | #18 Riga | #19 Conceptual Art | #20 The Swiss Issue | #21 Aktie! | #22 Rotterdam Art Map 1.0 | #23 Bruxelles | #24 Maasvlakte 2 | #25 Douala | #26 Rotterdam Art Map 2.0 | #27 Tbilisi | #28 Budget Cuts NL | #29 Italian Issue | #Side by Side | #30 Rotterdam Art Map 3.0 | #31 It’s Playtime | #32 Rennes Free Edition | #33 Rotterdam Art Map 4.0 | #34 Arnhem Art Map | #35 Existentialism | #36 Pascal Gielen | #37 The Swiss Issue revisited | #38 What Life Could Be | #39 The Void | #40 Over ziek zijn/On Being Ill | #41 Side by Side (2020-2021) | #42 Shelter for Daydreams | Colofon

Redactioneel / All sensations are good / The power of criticism / FGS-Introductie / Sam / Turner Prize / Pauzewandelingen#6 / Bulka Quote / Kabouter Buttplug / Go for Soft Institution / Für wen machen Sie das denn? / Untitled / Angst & Ruimte / VS / Colofon

Redactioneel
Melly Shum van Ken Lum is weer terug, vers geplakt en ‘still hates her job’. De kinderen van Cool waren opgelucht dat ze weg was; ze vonden haar eng. Witte de With heeft er nog drie, daarna is het gedaan. Witte de With bestaat deze maand 15 jaar en na Catherine David heeft Hans Maarten van de Brink, de Tussenpaus van WdW, twee jaar gekregen om te kijken hoe het verder moet. Het afgelopen jaar publiceerden we zeven FGA’s; vijf Rotterdam-nummers, een IFFR filmspecial en een München editie. We beginnen aan ons tweede jaar, en zullen ons periodiek voor kunstkritiek blijven uitbrengen onder het motto ‘in selfless service to our community’. Als wij iets schrijven over die ene tentoonstelling en niet over die andere, dan is dat omdat we er iets over willen schrijven, en niet omdat we dat moeten. Eerst verkeerde de kunst in crisis, een crisis bij design volgde, en nu is het de beurt aan de kunstkritiek. Maar is er wel een crisis, zijn we niet met z’n allen verveeld met wat we hebben en op zoek hoe het verder moet. Wíj willen dit jaar onze positieve kritiek in direct-style verder radicaliseren. Tot slot. Het Rotterdamse college van B&W overweegt 8.500.000 op kunstinstellingen te bezuinigen. De Rotterdamse kunstinstituten vinden het belangrijk om een positie in te nemen vóór of tegen het lokale of provinciale. Sjarel Ex wil ‘aandacht besteden’ aan de lokale kunstenaars, en Tent. wil na het vertrek van Arno van Roosmalen haar provinciale nestgeur kwijtraken. De lokale kunstenaarsinitiatieven trekken zich nergens wat van aan; de Player, Kaus Australis, de Vrije Schuur, Het Wilde Weten, Studio?, Wohlfahrt, Worm e.a. gaan door met hun internationaal programma. In dit nummer hebben we een nieuwe column van QS Serafijn met de titel Fucking Good Society. Verder bijdragen van; Sico Carlier, Jason Coburn, Mariette Dölle, Rob Hamelijnck, Arne Hendriks, Renske Janssen, Lauran Schijvens en Jan Vermeijden. FGA verschijnt onregelmatig in gedrukte editie, maar is altijd te lezen op www.fuckinggoodart.nl. Fucking Good Art wordt door ons verspreid, en is ook gratis verkrijgbaar bij boekhandel Van Gennep, XX Multiple galerie, De Unie en Wormwinkel in Rotterdam, en Artimo A-Z in Amsterdam.

The Power of Criticism
Symposium. Staedelschule, Frankfurt am Main, 18 december, 2004 Sprekers: Yve-Alain Bois, Benjamin Buchloh, Helmut Draxler, Tim Griffin, Jutta Koether, Niklas Maak, Vanessa Joan Mueller en Martin Saar

ALL THEORY OF ART MUST THUS ALSO BE CRITIQUE
(Theodor W. Adorno)

Wat is de positie van de hedendaagse kunstkritiek en is er sprake van een crisis in kunstkritiek, zoals tijdens het symposium werd beweerd?
In de hoop tot nieuwe criteria te komen door de parameters op een rij te krijgen in de vermeende nieuwe situatie waarin de kunstcriticus opereert, organiseerde het Instituut voor Kunstkritiek (opgericht door Daniel Birnbaum en Isabella Graw in 2003) op 18 december 2004 het symposium ‘The Power of Criticism’.
De markt of het keurslijf?
‘Kunstkritiek is een marginaal verschijnsel. Het heeft geen belangwekkende en urgente functie of invloed binnen de gecommercialiseerde en geïnstitutionaliseerde kunstwereld’. Graw opende het debat met deze woorden als onderdeel van een statement over de status van kunstkritiek. Volgens Graw wordt de positie van de hedendaagse kunstcriticus ondermijnd door de veel te ver doorgevoerde marktwerking. Er is nauwelijks nog sprake van een kritische analyse die is ingegeven door historisch besef. Kunstkritiek wordt ervaren als te specifiek en cultuurkritiek als te algemeen. De ideologie van een objectieve benadering van datgene wat de criticus moet beschrijven lijkt niet meer mogelijk en zelfs irrelevant. Daarbij komt dat de criticus zich vereenzelvigt met het object, met de kunstenaar. Later in het debat blijkt dit niet zonder reden te zijn. Met het schrijven voor kranten en tijdschriften alleen, verdient de criticus nauwelijks. Schrijven voor catalogi betekent vaak het lezerspubliek te overtuigen van een kunstenaar, veelal resulterend in de statementachtige stijl van een persbericht. Daarnaast moet de criticus een belangwekkende positie innemen wil hij gevraagd worden. Zo raakt de kunstkritiek steeds meer verstrikt in complexe machtsrelaties.
Ik vroeg mij tijdens het debat af: Kan een kunstcriticus wel werkelijk zuivere kunstkritiek leveren, onafhankelijk, los van de markt? Slechts enkele van de vele interessante denklijnen van de acht genodigden kan ik hier kort noemen.
Volgens Graw zou de ideale kunstcriticus, die zich begeeft in een tijdperk waarin de macht van de markt alleen maar groter wordt, juist de situatie waarin hij zich bevindt moeten analyseren en zo de nieuwe mogelijkheden en grenzen ervan moeten ontdekken. Dat betekent ook de complexe machtsstructuren van de kunstwereld zelf in analyse nemen.
Yve-Alain Bois is van mening dat de taak van de criticus zou moeten zijn het de-instrumentaliseren van kunst en kritiek. ‘Reclaiming retrait’ of, met andere woorden, de criticus moet zich continue in een proces van emancipatie bevinden om kunstkritiek te kunnen beoefenen. Hij moet beseffen dat onafhankelijkheid in deze context een illusie is, want zo lang er kunst bestaat is er productie en die productie wordt geconsumeerd. Het oude avant-garde idee dat kunstkritiek vrijheid brengt is een mythe (zeker in een kapitalistisch systeem) en stemt zelfs overeen met de huidige neoliberale handelseconomie, dat zich kenmerkt door de suggestie van vrijheid. De kracht van de criticus is gelegen in het opheffen van de magie rondom dit ‘vrijheids-denken’.
Veel pragmatischer was het standpunt van Niklas Maak, criticus Frankfurter Allgemeine Zeitung. Om verlies van het zelfbewustzijn van de kunstcriticus tegen te gaan, pleit hij voor meer schrijfruimte waardoor een nauwgezette analyse weer mogelijk wordt (1989: gemiddeld stuk in FAZ nog zo’n 300 regels!). Ook wijst hij expliciet op het gebrek aan informatie over persoonlijke motivaties achter keuzes van curatoren en directeuren van musea en kunstinstellingen. Zo schrijft hij dat er nergens wordt beschreven wat de beweegredenen waren voor het tonen van de Flick-collectie in de Nationalgalerie in Berlijn. Over personen schrijven is volgens hem verhelderend, uitdagend, politiek en vol consequenties. Zo kan er weer een echt kritisch platform ontstaan.
Vrijwel iedereen, behalve Benjamin Buchloh (‘space for art criticism is
closed’), is het met elkaar eens dat aansluiting moet worden gezocht met bredere politiek-culturele ontwikkelingen ten einde hun eigen vak de juiste context te geven.
‘The Power of Criticism’ laat zien dat kunstcritici zich bewust zouden moeten zijn van de machtsstructuren binnen en buiten de kunstwereld, want kunstkritiek moet ‘ontwarren’. Het gaat zogezegd om het deconstrueren van complexe realiteiten waarin de hedendaagse kunst zich bevindt. Als het goed is beschouwt de criticus kunst als een gelijkwaardige partner. Het was voor mij een opluchting om aan het einde van het symposium te kunnen constateren dat er in ieder geval helemaal geen crisis in de kunstkritiek is, maar dat juist door de veel te ver doorgevoerde marktwerking, inherente concessies en scheefgegroeide verhoudingen, een onontgonnen gebied is opgedoemd waaruit ‘culturele producenten’ rijkelijk kunnen putten. Posities kunnen weer worden ingenomen. Mits zelfkritisch natuurlijk.

Fucking Good Society: Introductie
Ik heb gezwegen, ik heb me stil gehouden zolang de Grote Intellectueel sprak: Theo van Gogh. Nooit geweten dat hij zoveel vrienden had. Politici die enkele maanden geleden nog de vraag opwierpen of we het koningshuis mochten beledigen hadden hun monden vol ter verdediging van het vrije woord. Satire mag niet, ordinair schelden wel. Het vrije woord? Van zo’n Wassenaars zakkenwassertje? Van zo'n verwend kereltje dat in zijn eentje het studentencorps wilde overdoen? Zo'n jongen die elke avond zijn particuliere aflaten regelde door alles voor zijn vrienden, kenissen of wie dan ook te betalen?
Van Gogh wilde alles kunnen zeggen en adoreerde Pim Fortuyn. Intelligente mensen die Pim Fortuyn adoreren zijn suspect. Fortuyn is het slechtste wat Nederland overkwam. Nu hij onlangs bijna werd verkozen tot de Grootste Nederlander Aller Tijden is de maat vol. Fortuyn was intelligent maar ijdel als zijn anus en verwerpelijk in zijn recht-voor-zijn-raap politiek. De politiek leerde er namelijk helemaal niets van. Het enige wat Fortuyn bewerkstelligde was de emancipatie van dom Nederland. Die stem horen we nu elke dag via de media: van-de-pot-gerukte racisten, fundamentalisten en armoedzaaiers. Het zijn de huilebalken van Nieuw Nederland. Eigen volk eerst zou ik zeggen!
Het is niet verbazingwekkend dat zowel van Gogh als Fortuyn en anderen die het vrije woord een warm hart toedragen de tv in hun armen sloten. In deze beerput is elke drol koning. Als mijn buurman tegen mij zei wat Van Gogh schreef, zou ik de andere kant opkijken.
En waar waren wij, kunstenaars? Stonden wij misschien met onze schilderijtjes in de rij voor de arthoteken die ons monddood en vooral onderbetaald houden? Of stonden we in onze smerige ateliertjes en masse na te denken over de wereld en hoe het nu verder moet? Ik denk het laatste, niet waar? Of waren wij misschien hard bezig die onderontwikkelde kut-Marokkaantjes in onze vingerverf-projecten te intergreren? Wij geile kruipertjes. En waar waren onze museale kakkerlakjes? Kruipend in het depot van Veilige Dromen? Of dinerend op kosten van de zaak? Pas op hè! Ik mag alles zeggen: het vrije woord!
Het vrije woord is een groot goed. Geen satire, geen ironie, geen tongue-in-cheek. Gewoon recht voor zijn raap. Frontaal. Direct. Dat is wat we nodig hebben. Dat zijn de oplossingen voor de samenleving van nu.
Hè vuile grindtegel. Hoor je wat ik zeg! Dat zijn de oplossingen voor nu, dat zijn de oplossingen voor een Fucking Good Society. Ga je kanker-moeder neuken, lul!

Sams Slaapkamer
Ronald Cornelissen bij XX Multiple galerie, 14 nov. t/m 9 jan. 2005

Als je Ronald Cornelissen Googled krijg je 282 hits. Bijvoorbeeld: ‘RONALD CORNELISSEN is a painter, a sculptor, and a full-time member of PRINCESS DRAGONMOM!!! He’s Dutch too!!!’ Wat hij bij XXMultiple laat zien is zo absurd en wonderlijk; je wordt er vrolijk van. Ik zag hem op de opening van Rirkrit. Wij spreken altijd over muziek, niet over kunst. Hij raadde mij een CD box aan: Early Dutch Electronic Music from Philips Research Laboratories 1956–1963, met o.a. Dick Raaimakers en Kid Baltan. Heb ik gelijk gekocht. Ook prachtig.

Pauzewandelingen #6
Het was stiller en donkerder dan anders in het museum. Ik had mijn tocht door de kabinetten gemaakt. Weer was de piepkleine Breitner de favoriet: roker in de spiegel. Ik weet niet waarom—vreemd, want vroeger wist ik het wel. Het ‘waarom’ der dingen en gevoelens komt niet meer in mij op. Ik zie zogezegd nog wel het middel van bestaan van mensen en dingen, maar niet meer de reden van bestaan. Dat is nuttig en prettig. Elfferich zag het goed met zijn paradox in het wezen van de Rotterdammer—zakelijk en emotioneel.
Prettig, als ik mij niet meer opwind over de precisie waarmee elke morgen een zwiepend reclamebord tussen de entrée van Boijmans en de sculptuur van Yilmaz geplaatst wordt. Nuttig, als ik dan gewoon op Jan van Capellen van de museumwinkel af kan stappen en hem vrij van verontwaardiging en zonder gene kan zeggen dat zijn ondernemerszin Boijmans onwaardig is.
Bij vergissing ontstond een gesprek over kunst. De winkelier meende het alledaagse—zijn alledaagsheid—naast de sokkelloze brons te kunnen plaatsen, omdat het de kunst niet wezenlijk raakt. ‘Mijn winkel trekt de mensen naar binnen en geeft kunst juist aandacht.’ En dan: ‘Het alledaagse is zo vaak gekopieerd en in plaats van het meesterwerk gekomen dat het onderscheid is zoekgeraakt. Ik zie au fond het verschil niet meer tussen een bronzen unica en een aliminium reclamebord.’ Ik antwoordde dat inderdaad de kunst ongrijpbaar, onaantastbaar en de jongste ontwikkeling moeilijk te vatten is, maar dat het instituut daarentegen heel kwetsbaar is. Van Capelle, zei ik, je aanbiedingen ontsieren niet de sculptuur van Yilmaz, maar de entrée van Boijmans. Het spel met schijn en werkelijkheid kan door iedereen gespeeld worden, dat is inderdaad niet voorbehouden aan de kunstenaars, maar we moeten wel een echt en voornaam instituut hebben waarvan de muren het spel beschermen. Enfin, hij beriep zich op contracten, zijn staat van dienst en de ondankbaarheid in het algemeen.
Hij had het slimmer moeten spelen. Bij Rikrit Tiravanija had ie best een beetje ruimte kunnen krijgen voor het spel met de realiteit, en de kunst hierin iets anders—of zelfs helemaal niets—te zien. Die kerel is een van de gewieksten. Bij hem liggen alles en niets zeer dicht bij elkaar. Dat wil elke winkelier. Je bevind je in een soort niets en toch is er van alles; je weet je in een waardeloos decor en toch vormt het een wereld op zich.
Je kijkt naar de kleren van de keizer en wordt op en top geamuseerd. Van Capelle had er iets met lege agenda’s of kliekjeskookboeken kunnen doen.
Vanwege de Novemberbuien was het in lunchtijd nogal donker op straat. Warm licht bescheen de schitterende staande klokken- en snuisterijententoonstelling in de nieuwbouw en verlichtte de straat tussen Boijmans en Arminius. De nieuwbouw blijkt ’s nachts en van buiten af een eersteklas tentoonstellingsruimte te zijn.

Bulka quote: Advice to artists-part two
A good artist will pay attention to the world. It is not that the crap for sale at dollar stores, an article in a journal of some other field, something on late-night public-access cable, the actions of a poilitical group, an obscure out-of-print book or the classics you should have read in school, or human interaction at the local grocery or tavern may be ‘relevant to the work’, but the possibility that it may make the work irrelevant. For a successful artist, the world is a distraction. Maintain your focus. Look at the pictures in the few remaining important art magazines. Wait for someone one rung up the ladder to tell you what to say you’ve read.

Fucking Good Society 01: Kabouter Buttplug
‘Kabouter Buttplug’ (Santaclaus) is een Kerstman met een bel in zijn linkerhand en een butt plug in zijn rechterhand. Het is een beeld van de Amerikaanse kunstenaar Paul Mc Carthy. Een butt plug is een soort dildo, maar dan in eivorm: het middenstuk is dikker dan de boven- en de onderkant. Butt plugs worden voor anale penetratie gebruikt. Door de vorm blijven ze op hun plaats zitten. Als je een dunne dildo of vibrator in je anus laat glijden, duwen de spieren die automatisch naar buiten. Maar een plug blijft zitten doordat de anale sluitspier zich om het onderste, dunne gedeelte sluit. Heel handig en functioneel dus, gewoon een goed ding.
De butt plug van Santaclaus is een drietraps-dildo en lijkt daardoor op een gestyleerde kerstboom.
–‘Ik zit erover te denken om een buttplug te kopen via internet, maar zijn die dingen nou duur? En word het een beetje discreet bezorgd enzo? En nog een vraag, kan je dat ding er overdag inhouden? En er gewoon je alledaagse dingen meedoen zonder dat ie opvalt? Of is het puur voor eventjes? Bedankt’
–‘Hangt er denk ik een beetje van af wat je koopt en wat je zelf prettig vind, kan je best langer inhouden hoor...’
–‘Een buttplug een langere tijd inhouden kan op zich prima. En of je het lekker vind of niet is volgens mij persoonlijk... Ik heb soms een buttplug langere tijd in (uur tot halve dag) en kleed me dan gewoon weer aan, bij elke beweging word je opgewondener en zo moet ik van mezelf het hoogtepunt uitstellen. Soms ga ik er dus ook gewoon boodschappen mee doen! En als mijn vriendin en ik er samen zin in hebben... dan doen we het samen en stellen we het sexen zo lang mogelijk uit!’
–‘Ja dat kan best hoor, doe hem ook wel eens in voor een tijdje De ene blijft wel beter zitten dan de andere...’'
De serieuze journalistiek ziet in het beeld een aanklacht tegen ‘consumentisme’. Zo schrijft de Volkskrant naar aanleiding van de wens van winkeliers om het beeld op het Binnenwegplein te plaatsen: ‘Daar staat McCarthy’s aanklacht tegen het consumentisme dan recht tegenover de Media Markt, dé plek waar Rotterdam zich overgeeft aan bestedingsdrang.’
Volgens Kunstwethouder Hulman is het ‘een goed idee dat mensen af en toe eens nadenken bij “ongebreidelde koopziekte”’. Wat een komische wethouder toch. Eerst zelf inkopen en dan de moraalridder uithangen.
Een minderheid van het college, te weten de twee CDA-wethouders ziet liever dat het zes meter hoge, 280 duizend euro kostende beeld wordt verbannen naar een rustig en liefst donker plekje achterin een gemeentelijk depot: ‘Heel veel Rotterdamse gezinnen en alleenstaanden zouden willen dat ze inderdaad wat meer de ruim uitgevende consument zouden kunnen zijn waar de stad nu nog steeds moet erkennen ernstig te kampen met armoede.’
De Christen Democratische minderheid vindt steun op www. metalfan.nl (‘Our first breath is the beginning of death’):
–‘Dus jij zou blij zijn om een mega buttplug te zien als jij ’s ochtends je gordijnen open doet? Dan moet daar echt geen ruk te doen zijn.’
–‘Neen, niet voor mijn deur, doe maar in zo’n turkenbuurt.’
–‘Kunnen ze het ding niet gewoon in de Maas gooien?’
–‘Hoppa 280.000 euro weggespoeld... En maar klagen over begrotingsproblemen...’
Een inhoudelijk onafhankelijke commissie van experts (Internationale Beelden Collectie Rotterdam) stelde de aankoop voor. De gemeente keurde het voorstel goed en bevestigde aldus de expertise van de commissie. Nu het volk mort, bemoeien raadsleden zich ermee: niet over de aankoop want die is niet terug te draaien maar over de locatie. Populisme en mogelijk politiek gewin steken de kop op. In dit soort discussies klinken steeds dezelfde argumenten door: een kleine groep mensen ('kunstkenners') beslist op basis van 'onze belastingcenten' over het welzijn de gemeenschap. Dat op deze wijze alles in de openbare ruimte (pleinen, stoplichten, straatverlichting, riolering, bestrating, groen) wordt vormgegeven, hebben de klagers niet door. Behalve wanneer het kunst betreft. Christen Unie/SGP willen het beeld omsmelten. Ik stel voor dat de gemeente het beeld aan de inwoners schenkt. De aankoopsom van 280.000 euro wordt onder de Rotterdamse bevolking verdeeld. Elke Rotterdammer krijgt 0,4 eorocent via de belasting terug. Dat noemen we het douceurtje van Serafijn. Zo kunnen de Rotterdammers sparen voor een Feyenoord-pyama. Als ze doorsparen hebben ze de pyama volgend jaar met Kerstmis in hun bezit.

Go for Soft Institution
21 okt.2004 , TENT. / Witte de With, TRACER 20:30 uur: debat georganiseerd door Pelin Tan met; Christiane Mennicke (curator Dresden Kunsthaus), Chus Martinez (curator Sala Rekalde, Bilbao, vervangen door Arno v Roosmalen), Basak Senova (onafhankelijk curator).

En toen was ze het zat. Basak Senova, freelance curator uit Instanbul had net geluisterd naar een lang pleidooi uit de zaal over Rotterdamse kunstenaars die niet in TRACER opgenomen waren, en zei: ‘als een kunstenaar zijn werk niet onder de aandacht van een tentoonstellingsmaker weet te brengen dan is dat het probleem van de kunstenaar.’ Daar moest ze dus uit Istanbul voor overkomen. Ze had vast niet verwacht dat het publiek nog niet aan zo’n uitspraak toe leek te zijn, want na die opmerking ging het vrolijk verder over hetzelfde onderwerp.
In het kader van Tracer, de tentoonstelling over 5 jaar Tent, is een aantal debatten georganiseerd rond door de gastcuratoren aangedragen thema’s. Pelin Tan, curator van het deel Luggage from another climate, was gefascineerd door de discrepantie die zij ervoer tussen het Rotterdamse kunstklimaat van begin jaren negentig, met een actieve, zelfdoenende kunstwereld, en die van nu, de meer geinstitutionaliseerde versie met Tent. als bloeiend lokaal centrum. Hoe zou Rotterdam zich verder willen ontwikkelen? Ze nodigde drie jonge voorbeelden uit: Chus Martinez van Sala Rekalde in Bilbao, een gemeentelijke tentoonstellingsruimte die ook collectioneert, Christiane Mennicke, net directeur geworden van het statige Kunsthaus Dresden in voormalig Oost-Duitsland, en Basak Senova uit Istanbul die zo ongeveer met haar blote handen een digitale kunstscene van de grond trekt in Turkije. Go for Soft Institution, daar zou het over gaan, over nieuwe (tussen)vormen voor instituten in de Rotterdamse culturele infrastructuur. Maar Chus was ziek. Ter vervanging schoof Arno van Roosmalen aan, waardoor de avond kantelde naar een publieke verantwoording van Tent-beleid. Daar zaten Basak en Christiane dan. Het publiek liet zich van zijn lokaalste kant zien en ging flink door over de miskenning die de plaatselijke kunstenaars altijd ten deel lijkt te vallen.
Nu zijn Basak en Christiane natuurlijk net zo goed lokale kunstmensen in hun eigen stad. En toch week hun ervaring met wat goed is voor je stad af van die van het Rotterdamse publiek. Zowel Basak als Christiane noemde kunstprojecten met weinig lokale binding als voorbeeld van een enorme impuls voor de lokale cultuur. Toen Rene Block in 1995 zijn aflevering van de Istanbul Biennale maakte, negeerde hij de lokale kunstcontext vrijwel volledig. In Orientation toonde hij een diaspora van kunstenaars en koppelde die aan een presentatie waarin een historisch overzicht van de Europese en Amerikaanse moderne avantgardes centraal stond. Deze ontkenning van de plaatselijke context blijkt achteraf de cruciale voorzet geweest te zijn voor de lokale kunstenaars om actief te worden en zelf aan een culturele infrastructuur te werken. Uiteindelijk leidde dat tot de oprichting van onder andere Platform Garanti. Je zou het niet verwachten, maar een programmering die juist als bedreigend, anti-lokaal en zelfs arrogant kan worden ervaren, kan juist heel vruchtbaar en inspirerend voor een lokaal kunstklimaat zijn. Dus eigenlijk is Go for Soft Institution een slecht idee. Go for Tough institution! Lief zijn is uit! Een mep uitdelen is in! Nu ja, zo letterlijk bedoel ik het niet, maar toch zou Tent, dat zich richt op het stimuleren van het Rotterdamse kunstklimaat, dus best nog radicaler internationaal kunnen programmeren. Dan weet je als lokale kunstenaar tenminste precies tot wie je je verhoudt. Tot de wereld om je heen die gelukkig groter is dan de stad waarin je woont.

‘Für wen machen Sie das denn?’
Foreign Affairs: Berlijn, 29 oktober ­ 2 januari in Tent.; De Kromme, Marc Bijl.

Untitled — de nieuwe kleren van de keizer
Rirkrit Tiravanija: A Retrospective (Tomorrow is Another Fine Day). Museum Boijmans van Beuningen, 4/12/2004—6/2/2005.

~EVERY MUSEUM IS A MENTAL INSTITUTION
Ons groepje bestaat, inclusief gids, uit negen mensen. En, zoals een van hen later opmerkt, ontstaat er vanwege de wat ongebruikelijke situatie een flauw soort lotsverbondenheid. Als in een lift. De ongebruikelijke situatie is de overzichtstentoonstelling van Rirkrit Tiravanija in Boymans Van Beuningen.
De kunstenaar heeft ervoor gekozen geen enkel werk te tonen. Slechts een aantal op maat gemaakte Multiplex wanden verwijzen naar de locaties, voornamelijk in de VS en Duitsland, waar zijn werk destijds te zien is geweest. Terwijl we door de lege zalen worden geleid, beschrijft onze gids op zakelijke wijze welke nieuwe kleren van de keizer we in onze verbeelding dienen op te roepen. Ook de reacties van het toenmalige publiek, de pers en de reflecties van de kunstenaar worden ter overdenking meegegeven. Het is meer dan alleen een leuk spelletje. Zoals in veel van zijn werk krijgt het publiek de eindverantwoordelijkheid voor de beleving van het werk en voor de vorm die het aanneemt. Het werk is wat het publiek ervan maakt. En dat geldt ook voor het verleden. Een glashelder concept in een glasheldere uitvoering. Zeker wanneer we in de catalogus lezen dat Rirkrit zichzelf toch een beetje ziet als opvolger van de iconoclast Marcel Duchamp en de sociale beeldhouwer Joseph Beuys.
Inderdaad, daar staan we dan, een sociale eenheid publiek in de kaalgeslagen context van het museum. Tiravanija waakt ervoor zich gemakkelijk te laten consumeren en als een prachtige dode vlinder aan de wand van het museum te laten prikken. Als we kleur willen zien zullen we die vandaag zelf moeten genereren. Al volgen we in eerste instantie dan nog wat mak en onwennig onze gids, de ruimte is van ons! In totaal ‘bezoeken’ we in een klein half uurtje zeven verschillende plekken tussen 1989 en 2002. Soms ruikt het er virtueel naar verse groene curry uit zijn bekende kookperformances, soms kunnen we er denkbeeldig slapen, soms kun je eigenlijk alleen uit het raam kijken. Toch, tot mijn niet geringe verbazing, werkt het. Vooral het besef van de specifieke tijd waarin dingen hebben plaatsgevonden is scherp. En zolang het me lukt de geur van Multiplex te onderdrukken zijn die kleren van de keizer best mooi. Vooral omdat er weer eens een risico is genomen. Het is een letterlijke verademing, deze reanimatie van het museum als plek waar meer mag gebeuren dan het faciliteren en keurmerken van beproefde expositieformules. We moeten niet vergeten dat de overzichtstentoonstelling, naast de vaste collectie, de slagader is van de museumindustrie. En die slagader is hier blootgelegd. Keizer Boymans Van Beuningen voegt een extra hoofdstuk aan het sprookje toe en vraagt ons, nadat het lachen verstomd is, hem nog steeds lief te hebben en te eren, juist omdat hij dapper genoeg is in complete naaktheid aan ons te verschijnen.

ANGST & RUIMTE
Groepsportretten 2004 (GP04), 11 /11/04, project presentatie op vier lokaties in Rotterdam en een boekpresentatie en debat in Witte de With.

Aan de hand van de vraagstelling in hoeverre men eigenlijk nog bereid is risico's te nemen in een samenleving die wordt geterroriseerd door angst, hadden enkele groepen jonge ontwerpers hun visies geformuleerd. Hieraan was op bijzonder genereuse wijze gestalte gegeven. Een touringcar bracht de bezoekers op comfortabele wijze naar de diverse locaties. Tijdens de rit mocht vrijuit worden gesproken en gelachen, er werd niets gecontroleerd. Op het Deliplein in Katendrecht hing nog de geur van melk & honing. Onder het goedkeurend oog van een aantal—waarschijnlijk ingehuurde—hangjongeren, werden alle busreizigers op het plein door een gangetje van open- en dichtgaande deuren geleid, om vervolgens op de eerste verdieping van een leegstaand havengebouw te worden toegelaten tot het informele domein van gescheiden eten & drinken. Drank en eten was er goed en in ruime mate aanwezig. Vanuit de feestelijk ingerichte ruimte was er uitzicht op de Maas, er waren bekenden en het was er beslist gezellig. De groep Dus had zodoende een herkenbare en gemoedelijke sfeer weten te creëren. Enkele kilometers noordelijker en twee uur later organiseerde de groep Shine 5.0 een geblinddoekte wandeling langs tweedehands topstukken uit de meubelcollectie van Design Dock, culminerend in de onthulling van een videobeam op een uitvergroot opblaasbaar tv-toestel. Projectie en toestelformaat leken niet met elkaar in overeenstemming. Op de video werd een schichtig en nerveus om zich heen kijkende vrouw bespied, terwijl ze zich onhandig omkleedde in de voortuin van een rijtjeshuis. Om van de schrik te bekomen kregen de gasten coctails aangeboden. Ter afsluiting trakteerde een vj in Off_Corso de discotheekbezoeker op een vervaarlijk klinkende reis langs beeldstatistieken en videocollages, die de maatschappelijke angstgevoelens vanuit een techno-economisch standpunt probeerden te verklaren. In een ritme van herhaalde informatie liet de show zich bijna lezen als een plaatjesboek. 11/12 was voorbij. Niets aan de hand, iedereen was er zonder kleerscheuren vanaf gekomen.